Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne a EEG-Biofeedback

Pojawienie się zaburzenia psychicznego w jakimkolwiek wieku nosi znamiona tragedii, chociaż najbardziej bolesne jest, gdy jego ofiarami stają się dzieci. Okres dzieciństwa w opinii wielu ma być czasem rozwoju przeznaczonym na naukę i zabawę. Kiedy proces ten zostaje zaburzony przez występowanie różnego rodzaju problemów, dziecku często nie jest dane zdobywanie ważnych z psychologicznego punktu widzenia doświadczeń. Może stracić szansę nawiązywania bliskich kontaktów z rówieśnikami, które stanowią podwaliny jego przyszłej niezależności. Ponadto rodzice muszą stawić czoło wyzwaniu, jakim jest wychowywanie dziecka, które wymaga specjalnej opieki, muszą zaakceptować niepełnosprawność swojego dziecka. W znacznym stopniu może to rzutować na ich potencjał emocjonalny i stosunek do dziecka. Jednym z zaburzeń, które występuje w okresie rozwojowym i może mieć negatywne konsekwencje m.in. w sferze społecznej i emocjonalnej jest zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne.

Każdy człowiek ma czasem nieprzyjemne i nieakceptowane myśli. Wielu z nas przychodzą do głowy pytania „Czy wyłączyłem gaz?”, „Czy jestem zupełnie pewny, że zamknąłem wszystkie drzwi i okna?”, innych prześladuje powracająca w myślach natrętna melodia sygnału radiowego. Większość jednak nie zwraca na nie szczególnej uwagi i szybko się ich pozbywa. Inaczej jest u osób z zaburzeniami obsesyjno – kompulsyjnymi.

Zaburzenie to składają się z dwóch elementów. Obsesje są natrętnymi myślami bądź wyobrażeniami, których trudno się pozbyć i nimi kierować. Biorą się one z wnętrza, są własnymi myślami człowieka, a nie z sytuacji zewnętrznej. Reakcjami na obsesyjne myśli są kompulsje. Polegają one na sztywnych rytuałach (mycie rąk, sprawdzanie, wymazywanie) lub na czynnościach umysłowych (liczenie, modlitwa lub powtarzanie słów w myślach), które człowiek czuje się zmuszony wykonywać. Pojawiające się obsesje powodują wzrost napięcia emocjonalnego, które chory próbuje redukować poprzez realizację kompulsji. To chwilowe uwolnienie od lęku przynosi przejściową ulgę, ale jednocześnie stanowi czynnik wzmacniający zachowania natrętne. Obsesje trwają i powracają z dużą częstotliwością i siłą. Zawsze, gdy myśl powraca, trzeba wykonywać rytuały, aby doznawać ulgi. Celem kompulsji jest przeciwdziałanie złemu samopoczuciu albo odwracanie jakiś groźnych zdarzeń lub sytuacji, które w wyobrażeniach pacjenta mogłyby się wydarzyć. Działania te są irracjonalne i nieadekwatne. Natręctwa (obsesje i kompulsje) mogą choremu zajmować wiele godzin w ciągu każdego dnia. Objawy nasilają się i słabną w nieprzewidywalnym rytmie, wzmacniając się pod wpływem stresu. Zaburzenie to powoduje lęk i złe samopoczucie. Stanowi dla dziecka duży dyskomfort psychiczny, ponieważ jest przyczyną niepokoju i pewnego upośledzenia w sferze społecznej, szkolnej i innych ważnych obszarach funkcjonowania. W wyniku występowania tego zaburzenia wiele dzieci ma obniżone poczucie własnej wartości, co z kolei ma negatywny oddźwięk w przyszłości.

Do lat dziewięćdziesiątych XX wieku prognozy dla osób z zaburzeniami obsesyjno – kompulsyjnymi nie były zbyt obiecujące. Po wprowadzeniu nowych metod terapeutycznych szansa chorego na pełną lub satysfakcjonującą poprawę jakości życia znacznie się zwiększyła. Dzisiaj najczęściej wykorzystywane metody pracy w tego typu zaburzeniach to:

  • psychoterapia indywidualna – poprzez terapię indywidualną nawiązuje się z dzieckiem kontakt, który pozwala mu na doświadczanie zaufania, akceptacji i bezpieczeństwa w relacji dziecko – terapeuta. Jest to pierwszy fundamentalny krok procesu terapii, który pozwala dziecku czuć się na tyle bezpiecznie, by mogło pokonać objaw;
  • terapia behawioralnej oparta na technikach modelowania, ekspozycji i zapobieganie reakcjom;
  • inne techniki behawioralne stosowane w terapii zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego: wyolbrzymianie, blokowanie myśli natrętnych, zmiana przedmiotu lub substytucja natrętnych myśli, substytucja zachowań negatywnych, kształtowanie, odwracanie nawyku, warunkowanie klasyczne, warunkowanie sprawcze;
  • terapia poznawcza;
  • techniki obniżające poziom stresu – techniki relaksacyjne, połączone z muzykoterapią;
  • psychoedukacja;
  • farmakoterapia nowoczesnymi lekami przeciwobsesyjnymi;
  • EEG Biofeedback.

Innowacyjnym podejściem jest metoda EEG Biofeedback. Jest to neuropsychoterapeutyczna metoda poprawiająca aktywność odpowiednich fal mózgowych, a tym samym poprawiająca funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego. Odbywa się za pomocą gier komputerowych. Celem terapii jest obniżenie poziomu stresu, napięcia wewnętrznego, podniesienie komfortu psychicznego, zminimalizowanie objawów lęku. Likwiduje problemy związane ze snem, poprawia nastrój i zwiększa koncentrację, zwiększa możliwości umysłu dziecka o ok. 20%, poprawia szybkość uczenia się, trwałego zapamiętywania i przypominania sobie. Nie ma działań ubocznych.

Stosowana dzisiaj terapia behawioralna, farmakologiczna i EEG Biofeedback przynosi pacjentom wyraźna ulgę w całokształcie funkcjonowania (ustąpienie, bądź zmniejszenie objawów, utrwalenie właściwych postaw, zmiana sposobu myślenia, rezygnacja z niekorzystnie wpływających wzorców myślenia, poznanie i radzenie sobie z sytuacjami stresującymi nasilającymi powstawanie objawów, normalizacja nastroju, podwyższenie samooceny).

Zwykle pierwsze niepokojące objawy zauważane są przez rodziców, nauczycieli, opiekunów. Wczesna interwencja, poszukanie specjalistycznej pomocy (psychiatra dzieci i młodzieży, psycholog) umożliwia szybkie postawienie właściwej diagnozy i włączenie leczenia. Im wcześniej wdrożona będzie odpowiednia terapia, tym większe są szanse na uzyskanie remisji choroby a więc na prawidłowe funkcjonowanie dziecka obecnie i w przyszłości.

Autorki: Małgorzata Witas, Aleksandra Lamparska-Warchalska

Zainteresowany?